Wêreld Diabetesdag word jaarliks op 14 November gevier met die doel om bewusmaking van hierdie lewensgevaarlike siekte te skep. Volgens www.worlddiabetesday.org ly een uit elke 10 volwassenes wêreldwyd aan dié siekte.
Meer as 90% het tipe 2 diabetes; en meer as 1.2m kinders en tieners leef met tipe 1 diabetes.
Een so ‘n kind is Vanisha Jessen, ‘n gr. 4-leerder aan Akademie Reformia.
Vaneshia is in September 2020 gediagnoseer en sedertdien maak sy en haar gesin ‘n punt daarvan om bewusmaking te skep.
Voor Vanisha gediagnoseer is, het sy nooit gekla dat sy siek voel nie.
Sy het wel in ‘n baie kort rukkie baie gewig verloor en was permanent moeg. Sy het ook van erge dorsheid gekla en meer as gewoonlik badkamer toe gegaan.
Dit was hier dat haar ma, Amber, besluit het om mediese raad in te roep.
“Ons het glad nie haar simptome herken nie. Sy is opgeneem in die hospitaal maar die dokters het baie gesukkel om haar bloedsuikervlakke normaal te kry. Voordat ons ‘n dokter in Johannesburg kon kry, het Vanisha in diabetiese ketoasidose ingegaan, waar die liggaam oortollige bloedsure of ketone produseer. Hierdie toestand kom voor wanneer daar nie genoeg insulien in die liggaam is nie.”
Nadat Amber, ‘n enkelma, het uiteindelik by Dr. David Segal (endokrinoloog) in Johannesburg uitgekom, en die personeel het vir haar verduidelik wat die pad vorentoe behels.
“Ek moes my kop rondom die feit kry dat dit nie my skuld is dat Vanisha tipe 1 diabetes het nie. Ons het ons lewens by hare aangepas, dieselfde tyd as sy geëet, asook dieselfde tipe kos. Daar is ‘n stigma of mite dat dit suiker is wat diabetes veroorsaak. Dit is nie die geval nie. In T1D is dit ‘n outo-immuunsiekte waar die pankreas nie insulien kan produseer nie. Insulien is belangrik aangesien dit die beta-selle oopmaak om die glukose te absorbeer in die kos wat ons eet, sodat die liggaam dit in energie kan omskakel. Vanisha se pankreas doen dit nie meer nie, daarom tel ons hoeveel koolhidrate daar in elke maaltyd is (koolhidraattelling) en met die formule wat deur haar endokrinoloog gegee word, werk ons uit hoeveel insulien sy sal moet inspuit om vir daardie maaltyd, afhangende van op haar bloedglukoselesing op daardie presiese tyd. As haar lesing te ver bo normaal is, sal ons ‘n geformuleerde hoeveelheid insulien as ‘n regstelling moet inspuit om haar vlakke weer op koers te kry. Dit is waarom dit belangrik is om haar suiker gereeld te toets.”
By die skool moes Vanisha baie vrae beantwoord, maar sy sê nou dat almal weet van haar diabetes, waardeer sy hulle ondersteuning. Sy sê dit maak ‘n groot verskil.
“Ek het ‘n toepassing op my ma se foon wat gekoppel is aan ‘n CGM-masjien of Dexcom G7 masjien aan my arm. So kry sy die lesings en ‘n alarm wanneer my suiker te hoog of te laag is om mediese komplikasies te voorkom. Sy sal dan vir my laat weet hoeveel insulien ek moet spuit. Ek spuit elke dag voor pouse en met dae soos entrepreneursdag waarop ons meer soetgoed eet, spuit ek ‘n bietjie meer. Ek eet ook gesonder.”
Vanisha het vir haar klasmaats elkeen ‘n blou strikkie gegee en die skool het saam na ‘n kort video oor ‘n dag in die lewe van ‘n diabeet gekyk.
BLOKKIE:
Simptome:
• Dorser as gewoonlik.
• Gereelde urinering, meer as gewoonlik.
• Voel baie honger.
• Gewig verloor sonder om te probeer.
• Gevoel geïrriteerd of bui verander.
• Voel moeg en swak.
• Wasige visie.
As jy voel jy ervaar enige van hierdie simptome, raadpleeg mediese hulp en laat jou bloedglukosevlakke toets. ‘n Normale lesing is tussen 4-8mmol.
