‘Voortrekkers’ trek op agterpaaie van Bela-Bela en Modimolle
Bela-Bela- en Modimolle-inwoners het die afgelope week gedink hulle droom toe hulle die Drommedaris op vier wiele, gelei deur ’n span van vier blinkvet osse, op ons paaie gewaar het.
Lede van die Trekboer-vereniging het op Maandag 1 Julie vanaf die Bateleur-natuurreservaat in die Groot Nylsoog-om-gewing op ’n trekreis van ongeveer 50 km vertrek. Hul het die reis, wat ongeveer ’n week geduur het, aangepak ter nagedagtenis aan die vroue en kinders wat tydens die Anglo Boere-oorlog (1899-1902) in die konsentrasiekamp by Modimolle (destyds Nylstroom) gesterf het.
“Die meeste mense weet nie dat baie vroue en kinders hierdie einste berge tydens die oorlog ingevlug het nie. Ons werp lig op die geskiedenis met ons lewende en bewegende museum ter nagedagtenis aan ons voorsate en wat hulle deurgemaak het,” het Jaco Janse van Rensburg, trekleier, aan Die Pos gesê.
Die groep, wat uit lede van regoor die land bestaan, neem jaarliks aan uitstappies deel wat onder meer geskiedkundige plekke soos Majuba en Bloedrivier insluit.
Van die lede is self betrokke by die voorbereiding vir hierdie uitstappies. Herman Nel van Modimolle, lid van die beweging, het self een van die waens waarmee daar getrek is, gebou. Piet Breytenbach was deel van die eerste geskiedkundige trek wat in 2001 na Hessie-se-water onderneem is.
Wat die groep trekkers so uniek maak is dat hulle tradisionele klere dra en items — wat eie is aan die tydperk — tydens hul trek gebruik en dus bykans met primitiewe geriewe oorleef.
“Dit verg baie navorsing, maar enigiemand wat ons langs die pad gesien het, kon opklim en die ervaring meemaak. Mense kry dan waardering vir ons voorouers, want hulle het dit nie maklik gehad nie. As iets gebreek het, moes dit herstel word,” het hy gesê.
“Dit is ’n belewenis om te weet dat jy afgesonder is van die wêreld. Gewone take soos om water te kry, word ’n uitdaging, want daar is wilde diere in die omgewing. As dit dae aaneen reën, is dit baie ongerieflik.”
Die span het ses osse, wat uit nguni- en Afrikanerbeeste bestaan. Hulle kan ’n wa teen omtrent 5 km per uur trek, afhangende van die padoppervlak.
Janse van Rensburg het gesê dat ’n ossewa omtrent 22 km per dag kan aflê, maar in die ou dae het die standaardwa omtrent 14 osse gehad wat die wa getrek het, wat dan ’n hoër spoed kon bereik.
“Daar is niks so sterk soos oskrag nie, maar dit verg moeite. Die osse word van die begin af geleer in watter posisie hulle die wa moet trek. As ’n mens besluit om net een os te skuif, is die dinamika van die span só anders dat die hele trek van koers af is,” het hy gesê.
“Ossewaens, wat hout- of staalaste het, moes in die ou dae geregistreer word en eienaars moes wielbelasting betaal. Teen die 1960’s was daar ongeveer 3 000 geregistreerde ossewaens in die land.”
’n Tipiese dag op een van die groep se ekskursies begin gewoonlik vroegoggend met ’n koppie koffie en beskuit. Dan word die osse ingespan, wat ’n tydsame en geduldige proses is en eers nadat die kamp opgeslaan is en al die voorraad op die waens gelaai is, begin die dag se trek.
Vanjaar se trek het verlede naweek buite Bela-Bela ten einde geloop.
“Ons wil graag hierdie trekbeweging ’n jaarlikse instelling probeer maak en selfs kampe vir kinders reël. Dit is nodig om ons kinders te leer waar ons vandaan kom,” het Janse van Rensburg gesê.
Die groep bedank almal wat hulle tydens die trek gehuisves en uit belangstelling besoek het.
- Die Trekboer-vereniging bestaan tans uit 50 aktiewe treklede en het ongeveer 400 volgelinge op hul Facebook-groep.Vir navrae bel vir Piet Breytenbach by tel. 071 340 9658 of vir Jaco Janse van Rensburg by tel. 082 853 5400, of stuur e-pos na endrietta@telkomsa.net(.) Mense kan gerus hulle Facebook-blad ook volg.
