Waar kom aftrede vandaan?

Baie ver terug in die geskiedenis van die mens was af­trede onge­hoord.

Mense het gewerk totdat hulle letterlik dood neer­ge­slaan het — onge­veer op die ouderdom van 20 jaar! Die natuur­elemente en die eise van oor­le­wing was gena­de­loos. Leef en werk was soos vinkel en koljander — as jy geleef het, het jy ge­werk. So was dit deur die eeue heen, tot kort voor die indu­striële rewo­lusie.

Volgens die internetbron Wikipedia het gesinne daarna uitmekaar­ begin spat. Jong­men­se het in die stede gaan werk pleks daar­van om die lei­sels by hul ouers op die plaas of in klein tuis­be­drywe en sake­onder­ne­mings oor te neem.

Hoewel masjiene die meeste van die werk tydens dié rewo­lusie ge­doen het, was hande­­a­rbeid steeds nodig. En dit was swaar. Hoe ouer mense geword het, hoe sta­diger het hulle gewerk. Die geld­wolwe moes ‘n plan bedink om van die ou “lasposte” ontslae te raak sodat jong, vinnige wer­kers kon oor­neem.

En dit is waar aftrede “ont­werp” is. Op ’n sekere ouder­dom mag jy nie meer werk nie, het die owerhede gesê.

Dit het mense baie benoud gemaak, want waarvan sou hulle leef? Van pensioen, is daar toe gesê. Vir jou loja­liteit betaal ons jou ‘n bedrag­gie per maand totdat jy sterf. Dit was des­tyds redelik gerief­lik vir die base, want min mense het ouer as 65 geword.

Met die uit­breek van die Tweede Wêreld­oorlog moes fabrieks­base egter skielik skarrel om werkers te kry omdat baie van die jonger men­se in die oorlog ge­veg of ander dienste verrig het. Werk­gewers het ouer mense gelok deur voor­dele soos mediese- en pensioen­voor­dele. Op die koop toe het dit mense ’n vals gevoel van seku­riteit gegee. “Ie­mand” sal na hulle gesond­heid en oudag omsien, dit hoef nie meer vir hulle ’n kop­seer te wees nie, het baie gedink.

Ná afloop van die oorlog is die ouer werk­nemers se kontrakte beëindig en daar is weer lewe in aftrede geblaas. En in werks­voor­dele. Eienaardig hoe almal voor­heen daar­son­der kon klaarkom en hoe die mensdom binne ’n paar dekades gebrein­spoel is dat dit “so moet wees”.

Omdat baie ouer mense nooit ten gunste van aftrede was nie, het instel­lings begin om dit anders te bemark — as die “goue jare”. Daardie wel­ver­diende rus­kans. Iets waarna ’n mens kan uit­sien. Teen 1975 was aftrede ’n aan­vaar­bare idee.

Deesdae is mense se werksomstandighede nie meer lig­gaamlik so veeleisend nie. Masjiene en rekenaars het meestal die plek van harde hande­arbeid oorgeneem en daarom is mense gesonder, leef langer en tree dikwels spring­lewendig af .

Waar ‘n mens se lewe vroeër in drie fases verdeel is: jonk, mid­del­jarig en oud, is daar nou ’n nuwe, vierde fase.

Glen Hiemstra, ’n toekoms­ken­ner en skrywer van die boek Turning the Future into Revenue, beveel selfs ’n “sabbatstydperk” in die middeljare aan. Hy voel so sterk daaroor dat hy meen dit regverdig ’n beleid wat bepaal dat jy in jou vyf­tigs ’n paar jaar moet “af” kry sodat jy jou nuwe loop­baan kan bedink en daarvoor kan voorberei.

Dit beteken natuur­lik dat toekomstige “afgetre­denes” terug skool toe sal gaan om nuwe vaar­dig­hede aan te leer en hulle vir ’n nuwe loop­baan te kwalifiseer en nie bang moet wees vir teg­no­logiese voor­uit­gang nie.

Daar is onlangs aan­gekondig dat dit oorweeg word om die aftree­ouderdom van professore in Suid-Afrika te verhoog van 60 tot 80. Die onder­wysowerhede het (gelukkig) besef dat waar­de­volle kennis en ondervinding verlore gaan wanneer professore ‘n univer­siteit verlaat. Aan­ge­sien al hoe meer jong­mense opdaag om ’n uni­versiteits­kwali­fikasie te behaal, is al hoe meer profes­sore nodig.

Maar om van hierdie “tweede of derde” lewe ’n sukses te maak, moet ’n mens jou­self oppas. Leef gesond, bly aktief, stel be­lang, doen ver­skillende goed.

Raak gemaklik met veran­dering en gaan soek sommer daar­voor. Luister na verskillende siens­wyses en ontwikkel die ver­moë om verskille en verskei­denheid te aanvaar. Reis. Leer ’n nuwe taal praat. Want uit­eindelik het die mens­dom uit die kloue van die indu­striële rewo­lusie ont­snap.

Bronne: www.wikipedia.org, www.voelgoed.co.za, www.seattletimes.com/nation